مونو گرافی روستای خیارج[1]

وجه نامگذاری و پیشینه خیارج

نام امروزی روستا خیارج (khiaraj)است که به زبان محلی خیاره  (khiarah)خوانده می شود.

یاقوت حموی در معجم البلدان (ج2) از آن به خیازج  (khiazaj)یاد می کند: « خیازج به کسر الخاء ثم یاء و فتح الزای و جیم، من قری قزوین» در جائی دیگر در همان منبع به خیزج (khizaj) تعبیر شده است.

عبدالمؤمن بغدادی در مراصد الاصداع خیازج را برگزیده است: « خیازج بکسر الخاء والزای بعد الالف و الجیم من قزوین»؛ و حمد الله مستوفی قزوین در نزهة القلوب آورده: « تومان سلطانیه و قزوین، اگر چه این تومان در اول به قزوین منسوب بود، چون در این چند سال شهر سلطانیه را انشاء فرمودند، و دار الممالک ایران شد،(در زمان ایلخانیان) آن را مقدم دانستن اولی بود، و در این تومان نه پاره شهر است، و حقوق دیوانی قزوین به تنها مقرر است به مبلغ پنج تومان و نیم، که به دفتر دیوانی در آمده، و ولایتش کما بیش سیصد پاره دیه و مزرعه است و در آن دیه ها معتبر است چون، فارسجین، خیارج و ... و آن ولایات را نیز پنج تومان ونیم حقوق دیوانی است و..».

 علاوه بر آن در اکثر منابع و کتب موجود از جمله ریاض العلماء، مینودر،التدوین فی اخبارقزوین، تحفه سامی، تاریخ گزیده، الذریعه، طبقات الشیعه، ریحانة الادب و... نام امروزی روستا که همان خیارج است به کار رفته، اگر چه در برخی منابع نامهای دیگری نیز بکار رفته و به صورت های خیارج، خیازج، خیزج، خیرج، خیاره، کیاره، خیارک، خیارگ و... نامیده شده است، لکن معنای خاص و واحدی برای آن بیان نشده اشت.

ادامه مطلب...