مونوگرافی خیارج 6

محصولات کشاورزی

محصولات کشاورزی که جایگاه اقتصادی در روستا دارند، عبارتند از:

گندم: از قدیمی ترین و اصلی ترین محصولات روستاست، کاشت آن معمولاً در مهرماه و برداشت آن در اوایل و اواسط تابستان انجام می شود.

گفتنی است که قریب به 50% از زمین های زیر کشت آبی به گندم اختصاص می یابد، در حال حاضر، دروی گندم به اشکال دستی و یا ماشین علف چینی (دروگر) و کوبیدن آن با ماشین خرمنکوب و تراکتور انجام می شود.

جو: این محصول بیش تر برای مصارف و نیاز داخلی روستا کشت می شود و جهت تغذیه ی احشام مورد استفاده قرار می گیرد، کشت آن همزمان با گندم و برداشت آن معمولاً چند هفته زودتر از گندم صورت می گیرد.

صیفی جات: صیفی جات شامل، خربزه، خیار، هندوانه، طالبی، گوجه فرنگی ، سیب زمینی، پیاز، لوبیا ، تخمه ی آفتابگردان و ... از محصولاتی است که در اواخر بهار کشت و معمولاً حداکثر تا اواخر تابستان برداشت می شود، و غیر تخمه آفتابگردان، سایر محصولات با انگیزه ی مصرف خانگی خود کشاورز کشت می شود.

علوفه: علوفه، همانند یونجه و شبدر نیز برای تغذیه ی دام ها به طور وسیع در روستا کشت می شود و یونجه با یک بار کشت تا 7 سال و بیشتر و هر سال 3 بار قابل برداشت است، ولی شبدر عمری چند ماهه دارد و به صورت تغذیه ی روزانه ی احشام استفاده می شود.

انگور: مهمترین میوه ی خیارج انگور است، باغستان های وسیع آن قدمت چند ده ساله دارند، باغات انگور در چند سال پیش فقط در فصل زمستان آبیاری می شدند، ولی اخیراً با افزایش موتورهای آب بسیاری از آنها آبی شده و در تمام فصول به آب دسترسی دارند، انگور در انواع و اقسام آن در روستا وجود دارد که برخی از انواع آن عبارتند از : میش پستان، فخری، کره رو، یاقوتی، شانی، بی دانه، عسگری و...

انگور در خیارج، بخشی به عنوان میوه تازه در اواسط تابستان استفاده می شود، و بخشی به کشمش و بخشی نیز به شیره تبدیل می شود، خشک کردن انگور به سه صورت آفتاب خشک، روغنی (روغن تیزاب) و سایه خشک (سبزه) انجام می شود.

نگهداری باغ انگور شامل چند فعالیت مهم و عمده است، که عبارتند از :

الف) بیل زنی( برَ زن): زیر و رو کردن خاک باغ بویژه اطراف بوته ها به نحوی که خاک سطح باغ که یک سال در معرض آفتاب بوده به زیر برود و موجب تقویت بوته شود، این فعالیت از اواسط بهار آغاز می شود، و معمولاً تا قبل از شروع تابستان پایان می پذیرد، کیفیت بیل زنی در کیفیت محصول انگور و نیز عمر محصول دهی باغ بسیار مؤثر است.

ب) آبیاری: همانگونه که گفته شد، آبیاری با موتورهای آب ، معمولا هر یک تا دو ماه برای باغ مفید است.

ج) هرس کردن (میوه بربین): این فعالیت که برای هرس کردن شاخه های زاید صورت می گیرد، معمولاً در اوائل بهار صورت می گیرد و کار مهم و تخصصی است، و در میزان محصول بسیار مؤثر است، همچنین با این عمل می توان در طول چند سال ارتفاع بوته را تغییر داد، مثلاً در مناطق باد خیز همچون تاکستان بوته ها به زمین نزدیکترند، و در برخی مناطق بوته ها دارای  قد بلند تری هستند.

د) کود دهی: به باغ انگور بیشتر کود دامی (گاو، گوسفند، مرغ) داده می شود.

ه) ازدیاد بوته ها: بوته های انگور از راه قلمه زدن یا خواباندن در باغ انجام می شود، و ایجاد باغ جدید نیز پس از آماده سازی زمین و کندن گودی های مناسب( که در اصطلاح محلی کونی یه گفته می شود) با نشانده قلمه ها یا ساقه های ریشه دار که در اثر خوابانیدن آماده شده است، انجام می شود.

باغ انگور جدید معمولاً در سال سوم شروع به دادن محصول می کند که در این مدت انجام فعالیتهای نگهداری با کیفیت، بسیار مهم است و مؤثر است.

-----------------------------------------------------------------------

گفته شد که فعالیتهای اقتصادی خیارج عمدتاً بر پایه ی کشاورزی بوده است؛ کشاورزی روستا در چند دهه قبل (قبل از اصلاحات اراضی) تحت تأثیر نظام ارباب رعیتی بوده، که در این جا بد نیست اشاره ای به آن بکنیم؛ در زمان حاکمیت نظام ارباب و رعیتی چندین ارباب در روستا وجود داشته اند که هر کدام مربوط به گروه خاصی از مردم بوده اند، و چندین رعیت را در حوزه خود داشته اند، اربابان از یک بعد به عنوان کانون تمرکز تصمیم گیری و هدایت فعالیت های کشاورزی بوده اند، لکن نفس نظام به منظور استثمار مردم زحمتکش بود و ارباب و اذنابش در حقیقت از دسترنج رعیت ارتزاق می کردند.

مطابق مقررات آن نظام، بعد از اتمام کار برداشت محصول، خرمن کوبی و آماده کردن محصول نهائی، رعیت قبل از آن که ارباب حق خود را که معمولاً یک سوم از محصول آماده ی مصرف بود بردارد، اجازه ی انتقال نتیجه زحماتش را به خانه نداشت؛ و گرنه توسط ارباب و نوچه هایش مورد مؤاخذه و حتی ضرب و شتم قرار می گرفت، گفته می شود، رعیت که در طول سال هزینه های زندگی را از ارباب یا دیگران قرض کرده بود، بعضاً از محل خرمن تحویل می داد و در پایان آن همه کار، شنه ی خالی بر دوش گرفته و به خانه می آمد.

برخی از ارباب ها و خان های محلی عبارت بودند از: الهیارخان، جان محمد خان، سیف السلطنه، حمزه خان، امیر سعید، امیر مظفر، امیرمسعود.

همان طوری که گفته شد، مالیات ارباب یک سوم محصولات بود که هر گروه از رعیت به یکی از امرا تحویل می دادند، مثلاً طایفه ی امیری به امیر مسعود و قس علی هذا ....

گفتنی است قانون مالیات شامل همه ی محصولات و در آمدهای خانوار حتی خربزه، تخم مرغ ، و... هم می شده.

دام پروری و نگداری دام در روستا عمدتاً در کنار کشاورزی مرسوم است، دامهایی چون گوسفند و بز در خانه های کشاورز وجود دارند و معمولاً در حدود 8-7 ماه در سال توسط چوپان در گله های کوچک و بزرگ به چرا برده می شوند.

علاوه برآن، پرورش مرغ گوشتی، نیز در روستا مرسوم است، اگر چه در چند سال اخیر محدود تر شده است، لکن یکی از فعالیتهای اقتصادی عمده به ویژه بعد از سال 57 را می توان پرورش مرغ به حساب آورد.

در خاتمه ی این فصل این نکته گفتنی است که متأسفانه خیارج در حال حاضر فاقد هر گونه فعالیت صنعتی می باشد، اگر چه به لحاظ موقعیت، زمین فراوان، جوانان مستعد (که به دلیل عدم وجود شغل به شهرها مهاجرت کرده اند) استعداهای فراوانی داشته است؛ فعالیتهای حرفه ای در چند دهه اخیر شامل گلیم بافی، جاجیم بافی، و ... می گردید که درحال حاضر به بافتن کلاه و دستکش و جوراب پشمی آن هم در مقیاس بسیار کم توسط برخی زنان مسن تر محدود می شود. [1]