مونوگرافی خیارج 2

آب و هوای خیارج

روستای خیارج در دشت قزوین واقع شده است، لکن به علت نزدیکی با مناطق کوهستانی و کوهپایه ای و دوری از دریا، دارای آب و هوای حد فاصل بین آب و هوای صحرائی و مدیترانه ای است و می توان آن را از نظر اقلیمی معتدل به حساب آورد.

زمستان و تابستانش گرما و سرمای معتدل و قابل تحمل، و بهارش هوائی روح نواز دارد که بوته های انگور را از خواب زمستانی بیدار کرده و شکوفه های سفید بادام را در مقابل دیدگان قرار می دهد، و پاییزش باران تند و تیزی نثار دشت می کند.

درجه حرارت

متوسط دمای هوا در تابستان 9/25 درجه و در زمستان 5/1 درجه می باشد، حد اکثر دمای ثبت شده در تابستان 4/37 و در زمستان5/6 درجه است.

میزان بارندگی

بارندگی سالانه روستا حدود  336 میلی متر می باشد، بیشترین بارندگی ثبت شده در زمستان 7/107 میلی متر بوده و حد اکثر بارش در یک روز بهاری (فروردین) 29 میلی متر می باشد.

یخبندان

تعداد روزهای یخبندان در طول سال 91 روز ثبت شده است که سهم فصل زمستان در این مورد، 71 روز می باشد.

میزان رطوبت

حد اکثر میزان رطوبت نسبی هوا در پاییز و زمستان3/99 و در فصل بهار و تابستان به ترتیب 6/91 و 3/82 درصد می باشد.

سرعت وزش باد

حد اکثر وزش باد در فصل بهار سرعتی معادل 45 متر بر ثانیه و پس از آن در فصل های تابستان و زمستان و پاییز به ترتیب با سرعتی معادل 37 و 36 و 26 متر بر ثانیه می باشد.

بادهای محلی

جهات اصلی وزش باد در روستا بستگی به فصل داشته و حتی در طی یک روز جهت باد تغییر می کند، لکن به طور کلی سه نوع باد محلی به شرح زیر قابل ذکر است:

1)    باد میه  MIH : از جهت شمال و شمال غرب روستا و از جانب شهرستان تاکستان و عمدتاً در فصول بهار و پاییز به سمت روستا می وزد و معمولاً سرد وخنک است.

2)    باد راز RAZ: از جهت شرق روستا و عموماً در تابستان وزیده و گرم می باشد.

3)    باد دوش DOOSH: از سمت جنوب و جنوب غربی وزیده و خنک و فرح بخش است، این باد در زمستان بسیار سوزناک است.

منابع آب روستا

الف: آب کشاورزی

روستا از نظر منابع آبی، چندان غنی نیست و کمبود آب یکی از اساسی تری مشکلات کشاورزان بوده و هست، منابع آبی موجود در روستا در حال حاضر عبارتند از:

1-    رودخانه ی فصلی« خر رود»: این رودخانه از مهمترین جریانهای آبی سطحی در منطقه است که از کوه های قیدار (از توابع استان زنجان) و آق قلا (در گردنه آوج) سرازیر شده و در ناحیه آبگرم به هم می پیوندند.

این رودخانه در فاصله حدود 10 کیلومتری روستا قرار دارد و علاوه بر خیارج بسیاری از روستا ها و شهر های منطقه از جمله طرویزک، شال، اسفرورین و... از آن بهره می برند؛ استفاده از آب این رودخانه عمدتاً در فصل بهار صورت می گیرد و با شروع فصل گرما سطح آب رودخانه کاهش یافته و غیر قابل استفاده می شود.

2-    چشمه: چشمه ای که روستا از آب آن سالهاست بهره می برد، در منطقه ای بنام «خنداو khandaw» در حدود 15 کیلومتری روستا قرار دارد؛ شایان ذکر است که این چشمه در زمان حاکمیت نظام اربابی و رعیتی در اختیار اربابان وقت بوده و تمام آب آن در کشاورزی استفاده می شده است؛ گفته می شود 2 روز از آب آن چشمه در منطقه یلاقی موسوم به یار آباد(محل اسکان ارباب سردار کل، یارمحمد خان افشار و بعدها پرویز یار افشار) ، 2 روز به منطقه ی کشاورزی موسوم به امیر آباد که آن هم در تملک ارباب بوده و باقی روزها با طی فاصله 15 کیلومتر به روستا می رسید (این حالت به صورت چرخشی تکرار می شد).

     گفتنی است در چند دهه قبل که آب چشمه به روستا می رسیده است، علاوه بر استفاده کشاورزی [که تقسیمات خودش را داشته و دارد] در استخر روستا (گودی وسط روستا) جهت مصرف احشام، شست و شو و نیز تأمین آب حمام و پر کردن آب انبار نیز استفاده می شده.

پس از انجام اصلاحات ارضی و با پیگیری های انجام شده، 2 روز آب اختصاص یافته به امیر آباد نیز در اختیار روستا قرار گرفت و پس از پیروزی انقلاب کل آب چشمه به خیارج برگردانده شد، و هم اکنون نیز یکی از مهمترین منابع تأمین آب کشاورزی به شمار می رود.

3-    چاه های عمیق و نیمه عمیق: در حال حاضر علاوه بر آب رودخانه فصلی و چشمه، چندین حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق وجود دارد که 4 حلقه چاه سابقه حدود 20 سال دارند و مطابق تقسیم بندی فقط کشاورزان صاحب نسق می توانند از آن استفاده کنند و چاه های دیگر که در چند سال اخیر به بهره برداری رسیده است، عمدتاً به صورت مشارکتی و تعاونی توسط خود اهالی راه اندازی شده که همین امر به کشاورزی روستا در چند سال اخیر رونق بیش تری داده است.

ب) آب آشامیدنی:

آب آشامیدنی و مصارف روزانه خانواده ها در روستا قریب به چهار دهه است که به صورت لوله کشی استفاده می شود؛ قبل از آن، این آب از محل چشمه و ذخیره آب، در آب انبارهای محلی و نیز استخر های وسط هر محل تأمین می شده است؛ بدین صورت که هر ماه دو یا سه بار آب چشمه را از طریق جویهای سطحی به آب انبار ها و استخرها می رساندند، و تا نوبت بعدی مردم آب مصرفی را به صورت آزاد و با وسایلی از جمله کوزه های گلی موسوم به سَوَ sawa (همان سبو) و کوچکتر از آن بنام تیلیکهtilikah از آن منابع آب برداشت می کردند؛ ضمناً برای شستشوی رخت و لباس، آشامیدن احشام ، و پر کردن خزینه های حمام ها نیز از آب چشمه استفاده می شده.

مهمترین آب انبار روستا که متأسفانه در چند سال اخیر آثار آن به کلی حذف شده، آب انباری بود در محله ی سرمزاران که در زمان تصدی زنده یاد مصدق ساخته شده بود.

در حال حاضر آب مصرفی روستا به صورت لوله کشی و از یک حلقه چاه عمیق که در حاشیه جاده بوئین زهرا- همدان قرار دارد تأمین می شود.

یخچال

در گذشته محلی بنام یخچال در جایگاه مرکز بهداری کنونی به منظور تأمین یخ مصرفی در فصل گرما در نظر گرفته شده بود، که آب آن هم از محل آب چشمه تأمین می شد، و در زمان مصرف (فصل گرما) متولی مربوط ، کنترل های لازم را انجام داده و مردم می توانستند از آن بهره بگیرند. [1]